Bizon Z056 to jeden z najpopularniejszych kombajnów zbożowych w Polsce. Ta maszyna rodzimej produkcji jest prosta w obsłudze i naprawie, dzięki czemu rzadko potrzebuje pomocy wykwalifikowanego mechanika. Bizony odznaczają się też dobrą wydajnością, pomimo nieskomplikowanej konstrukcji. Wydajność kombajnu to parametr, który mówi jak duża część ziarna znalazła się w zbiorniku, względem tej która została utracona. Ponieważ żaden kombajn zbożowy nie jest maszyną idealną, jakaś część zawsze pozostanie na powierzchni pola. Na wydajność ma wpływ nie tylko sama konstrukcja, ale przede wszystkim ustawienie kombajnu. W tym poradniku przyjrzymy się tej kwestii. Sprawdzimy jak ustawić sito górne i dolne pod kątem wielkości szczeliny, jak ustawić obroty młocarni, siłę strumienia powietrznego wentylatora i pracę zespołu żniwnego. Zapraszamy do lektury.
Jak działa kombajn zbożowy?
Nazwa kombajn pochodzi od angielskiego słowa „combine”, które jest skróceniem od „combined harvester”. W wolnym tłumaczeniu oznacza złożoną maszynę żniwną i to właśnie najlepiej oddaje istotę kombajnu zbożowego. Składają się one z wielu elementów, dzięki którym są w stanie przejąć zadania kilku różnych maszyn, takich jak stosowane dawniej kosiarki i młocarnie. Nie ma też konieczności rozdzielania żniw na etap koszenia zboża i późniejszego omłotu już na gospodarstwie, ponieważ kombajn wszystkie te czynności wykona jednocześnie na miejscu. Zespół żniwny kombajnu składa się nagarniacza i zespołu tnącego, które są częścią hedera. Następnie zboże trafia do gardzieli, która transportuje je do bębna młócącego. Warto zapamiętać ten element, ponieważ między innymi od szybkości obrotów bębna młócącego zależy wydajność maszyny. Istotna będzie również szczelina omłotowa, czyli odległość cepów zamontowanych na bębnie od klepiska – nieruchomego elementu znajdującego się u spodu. Materiał wybrany przez zespół młócący oraz wytrząsacze trafia następnie na sita. To właśnie w tym miejscu następuje przysłowiowe oddzielenie ziarna od plew, co odbywa się poprzez wielokrotne przesianie materiału przy udziale pędu powietrza wytworzonego przez wentylator wialni. Poprawne ustawienie sita górnego i dolnego jest kluczowe dla uzyskania najwyższej wydajności.
Ustawienie zespołu żniwnego kombajnu Bizon
Zespół żniwny kombajnu znajduje się na samym przedzie maszyny i często nazywany jest hederem (z ang. „header” – czołowy, przedni). Składa się on ze zespołu nagarniającego w którego skład wchodzą palce nagarniacza, a także zespołu tnącego. Przyrząd żniwny jako pierwszy ma kontakt z koszonym zbożem, dlatego jego wyregulowanie jest niezwykle istotne aby poprawnie ustawić kombajn. Instrukcja obsługi kombajnu pozwoli na przeprowadzenie podstawowych regulacji w zespole żniwnym, jednak – tak jak przy wszystkich innych ustawieniach – korekty należy wprowadzać na bieżąco w trakcie pracy. Do napędu zespołu żniwnego w Bizonie służy specjalny pas, natomiast dzięki pracy układu hydraulicznego kombajnu można przez cały czas kontrolować wszystkie parametry z siedzenia operatora. Jest to wysokość koszenia, wysokość nagarniacza oraz prędkość obrotowa nagarniacza. Parametry te należy dostosować do wysokości konkretnego zboża, tak aby kombajn nie pobierał nadmiernej ilości słomy. Jeżeli mamy do czynienia z łanem pochylonym lub wyległym, wysokości należy zmniejszyć, tak aby maszyna była w stanie zebrać całość zboża. Jeśli chodzi o prędkość obrotową nagarniacza, to z zasady powinna być ona identyczna z prędkością jazdy. Można zwiększyć ją o około 10% w podczas zbioru zboża wyległego.
Jakie powinny być obroty bębna młócącego?
Aby dobrze ustawić kombajn nie możemy ograniczać się tylko i wyłącznie do ustawienia samych sit. Równie istotny jest podzespół, na które zboże trafia bezpośrednio przed nimi, czyli bęben młócący. W jego przypadku możemy mówić o dwóch parametrach do ustawienia, którymi są szczelina omłotowa oraz prędkość obrotowa bębna. Jak się zwiększa szybkość jego pracy? W przypadku Bizona Z056 regulacja obrotów bębna dostępna jest bezpośrednio na pomoście operatora, a to jakie są aktualne obroty młocarni można odczytać na jednym z zegarów. Układ omłotowy składa się z zamontowanych na bębnie cepów oraz klepiska, pomiędzy którymi również można regulować odległość – to wspomniana szczelina omłotowa. Tu również panuje kilka zasad, przede wszystkim dotycząca masy oraz wilgotności ziarna. W przypadku gdy zboże jest suche należy zmniejszyć prędkość zespołu młócącego kombajnu, a także zmniejszyć szczelinę omłotową. Gdy natomiast ziarno jest bardziej wilgotne powinniśmy te parametry zwiększyć. Regulacja obrotów bębna młócącego musi odbywać się również na podstawie obserwacji jakości ziaren wpadających do zbiornika. Jeżeli zauważymy dużą ilość uszkodzonego ziarna, zmniejszenie prędkości zespołu młócącego kombajnu oraz zwiększenie szczeliny będzie odpowiednim środkiem zaradczym. Prędkość musi być dostosowana do wielkości przepływającej masy, a więc również szybkości z jaką poruszamy się po polu.
Jak się ustawia sita w Bizonach Z056?
Nie ma jednego uniwersalnego ustawienia kombajnu. To w jaki sposób należy dokonać regulacji zespołu młócącego, sit i wentylatora będzie uzależnione od konkretnego rodzaju zboża. Instrukcja obsługi maszyny zawiera zgrubne podpowiedzi w zakresie przeprowadzenia konkretnych ustawień, jednak w rzeczywistości wielu korekt dokonujemy obserwując zachowanie kombajnu na polu. Sita układu separacji w Bizonie są dwa – dolne i górne. Zasadą jest, że w przypadku roślin drobnonasiennych szczelinę sit należy zmniejszyć, a w przypadku większych nasion powiększyć. Inną istotną zasadą jest ustawienie nieco większej szczeliny sita górnego. Zazwyczaj powinna ona wynosić 3-4 mm więcej niż przerwa dolnego sita. Bardzo istotna jest również intensywność strumienia powietrza wytwarzanego przez wentylator. Tutaj również panuje kilka z góry ustalonych zasad, jednak podczas każdego koszenia należy na bieżąco wprowadzać poprawki (więcej o tym w dalszej części). Należy również wiedzieć, że straty ziarna można znacznie pomniejszyć stosując odpowiednie rodzaje sit do danego zboża, na przykład sita otworowe czy sita kieszeniowe.
Ustawienie sit pod względem prędkości wentylatora
Wentylator wialni to jeden z ważniejszych elementów kombajnu. Intensywność pędu powietrza wpływa na jakość pracy układu separacji, pozwalając na pozbycie się wszystkich plew. Jeśli uda nam się idealnie ustawić kombajn pod tym względem, do zbiornika będzie trafiać tylko i wyłącznie czyste ziarno. Jednak również w tym przypadku konieczna jest dokładna regulacja. Ustawienie prędkości obrotowej wentylatora wykonuje się w Bizonie Z056 nie z siedzenia operatora, ale z tyłu maszyny po prawej stronie, obracając specjalną korbą. Prędkość obrotową wentylatora najlepiej ustawiać wykonując po jednym obrocie korby i obserwując zachowanie kombajnu. Jeżeli wiatr będzie zbyt silny, część wymłóconego ziarna znajdzie się na polu za maszyną. Dlatego też konieczne jest regularne sprawdzanie co znajduje się na jego powierzchni. Jeżeli natomiast ustawienie prędkości obrotowej będzie zbyt niskie, wtedy nie będziemy tracić zboża, ale do zbiornika zaczną dostawać się plewy. Dlatego też proces regulacji wymaga nierzadko częstych poprawek już w trakcie koszenia, do czego może być potrzebny pomocnik.
Na jakich obrotach silnika przeprowadzać zbiór zbóż?
Umieszczony na szczycie Bizona silnik diesla SW400 napędza wszystkie podzespoły maszyny. Od szybkości obrotów jego wału korbowego zależy prędkość obrotowa nagarniacza zespołu żniwnego, prędkość obrotowa bębna młocarni, siła wentylatora wialni, a nawet szybkość jazdy. Poszczególne prędkości można regulować za pomocą przeznaczonych do tego przyrządów, jednak po każdej zmianie obrotów silnika ich wartość także ulegnie zmianie. Czy na pszenicę, owies, rzepak bądź na pszenżyto ozime należy zmieniać ustawienia pracy silnika? W większości przypadków nie ma to znaczenia, dlatego zaleca się by po dokonaniu wszystkich ustawień nie zmieniać więcej położenia dźwigni gazu. Aby uzyskać nieco mniejsze zużycie paliwa i zapobiec przegrzewaniu się można zmniejszyć ustawienie prędkości obrotowej jednostki napędowej, a następnie zwiększyć prędkość napędu zespołu żniwnego, bębna młócącego i wentylatora za pomocą odpowiednich urządzeń do ich regulacji, by uzyskać satysfakcjonujące parametry pracy.
Ustawienie kombajnu to konieczność zsynchronizowania ze sobą pracy wielu współdziałających elementów. Aby dobrze ustawić kombajn potrzebne są lata praktyki, natomiast początkujący mogą posiłkować się instrukcją obsługi kombajnu i często sprawdzać, czy maszyna pracuje prawidłowo. Należy skupić się zarówno na zespole żniwnym, układzie omłotowym oraz układzie separacji. Zgranie ze sobą pracy wszystkich elementów roboczych kombajnu zapewni zminimalizowanie strat ziarna oraz odpowiednie jego oczyszczenie, zanim trafi do zbiornika.
